Tự kiểm soát là gì?
Ý nghĩa của nó đã được thể hiện ngay từ tên gọi: Tự kiểm soát là chính ta kiểm soát bản thân ta. Một người muốn nhận thức, vượt qua và chiến thắng bản thân cần phải có khả năng tự kiểm soát.
Để một chiếc xe đi đến đích an toàn, ta phải điều khiển vô lăng sao cho hợp lý, không để xe đi lệch khỏi quỹ đạo đúng đắn. Nếu muốn tư tưởng và hành vi của mình không lệch khỏi quỹ đạo thì cần phải kiểm soát mình ngay trong tâm lý, như vậy mới xoan thể trở thành một kẻ mạnh.
Trong Đạo Đức Kinh, Lão Tử có câu: “Kẻ biết người là người khôn, kẻ biết mình là người sáng suốt. Thắng được người là kẻ có sức lực, thắng được mình là kẻ mạnh mẽ.” Ý nghĩ của câu này chính là: Người hiểu người khác là thông minh, người hiểu mình mới là sáng suốt nhất. Để chiến thắng người khác chỉ cần có sức mạnh là được; còn chiến thắng bản thân mới là người mạnh mẽ nhất.
Những người thành công đều có khả năng tự kiểm soát bản thân rất tốt
Nếu chúng ta muốn đi trên con đường thành công, việc đầu tiên phải làm là củng cố sự tự chủ. Rèn luyện khả năng tự kiểm soát có thể giúp chúng ta ngăn được những thói quen không tốt, ngoài ra còn giúp chúng ta chế ngự những cảm xúc tiêu cực như kích động, nóng nảy. Nếu thiếu đi khả năng tự kiểm soát, ta sẽ bị những cảm xúc và thói quen không tốt quấy nhiễu, từ đó khó đạt được thành công.
Nhắc tới tự kiểm soát, ta không thể bỏ qua sức mạnh ý chí, bởi vì đây là một yếu tố không thể thiếu trong việc tự kiểm soát bản thân. Chỉ khi có được ý chí, ta mới có thể kiềm chế và vượt qua chính mình. Tự kiểm soát yêu cầu ta phải đưa ra lựa chọn giữa “muốn làm gì” và “không làm gì”, việc này đòi hỏi phải có sự tham gia của sức mạnh ý chí. Đương nhiên, điều quan trọng nhất là gạt đi những cám dỗ để giành được thứ mà mình thực sự mong muốn. Để làm được điều này cũng cần phải có ý chí.
Thành công mà chúng ta khát khao mang muôn hình muôn vẻ. Người thì mong gia đình đầm ấm, cuộc sống hạnh phúc, người thì mong công việc suôn sẻ, thăng chức tăng lương, người lại muốn cai được thuốc lá, rượu bia, hoặc luôn giữ cân nặng của mình trong một phạm vi nhất định. Để đạt được những mục đích này, chắc chắn chúng ta không thể buông thả làm vừa, mà phải biết kiềm chế bản thân, hiểu rõ sức mạnh của việc tự kiểm soát vào những lúc quan trọng.
Paul Getty, ông trùm dầu mỏ của Mỹ, là một thương nhân thành công
Việc ông có thể đạt được thành tựu khiến cả thế giới phải ngước nhìn gắn liền với khả năng tự kiểm soát bản thân mạnh mẽ ưu việc. Paul Getty từng là người nghiện thuốc lá nặng, ông không có cách nào giữ mình xa rời điếu thuốc. Một lần, ông nám lại nghỉ đêm ở một thành phố nhỏ. Đến nửa đêm, Getty bỗng có khao khát mãnh liệt muốn hút một điếu. Thế nhưng, ông tìm khắp người, sờ các túi áo túi quần, lục lọi cả cặp tài liệu từ trong ra ngoài mà cũng không tìm thấy điếu nào.
Ông cực kỳ bức bối, càng không có được lại càng muốn hút, thế là lập tức đứng dậy mặc quần áo, quyết định ra ngoài mua một bao thuốc. Xong xuôi, ông chợt thấy bên ngoài trời đổ mưa nên liền đi lấy áo mưa. Chính trong khoảnh khắc vươn tay ra lúc ấy, ông cảm thấy vô cùng kinh sợ trước ý nghĩ muốn hút thuốc của mình. Ông tự hỏi bản thân: “Rốt cuộc mình muốn làm cái gì vậy, chỉ vì một điếu thuốc mà nửa đêm nửa hôm phải đội mưa ra ngoài sao?” Getty bình tĩnh lại, kiềm chế sự kích động trong lòng, dùng hết sức bình sinh vò nát bao thuốc lá rỗng không rồi quăng vào thùng rác. Sau đó ông liền hạ quyết tâm rằng mình không thể giày vò bản thân chỉ vì một điếu thuốc được.
Cứ như thế, Getty mang theo cảm giác chiến thắng vì chinh phục được nội tâm của chính mình và dần chìm vào giấc ngủ. Sau này, ông không bao giờ hút thuốc lá nữa. Thứ mà ông muốn chiến thắng không chỉ là ham muốn đối với điếu thuốc lá, mà chính việc tự kiểm soát đã giúp ông chế ngự và hạn chế bất kỳ hành vi không tốt nào. Do vậy, sự nghiệp của Getty ngày càng rộng mở, giúp ông bước vào hàng ngũ những người giàu có nhất thế giới.
Kẻ địch lớn nhất của một người không phải là cám dỗ trước mắt, mà là nội tâm của chính người đó
Người xưa có câu: “Trời muốn truyền cho ta sứ mệnh trọng đại, nhưng trước tiên người bắt ta phải nếm trải sự đắng khổ của tâm can, gân cốt cực nhọc, thân thể đói gầy.” Muốn thành đại sự, muốn đạt được thành tựu, cần phải có ý chí để kiểm soát bản thân, biết điều gì nên nhẫn nại điều gì không, có như vậy mới không bị những cám dỗ trước mắt mê hoặc làm ta đánh mất phương hướng. Một người thành công thực sự là người giống như Paul Getty- hiểu được cách kiểm soát bản thân, biết giới hạn và có trách nhiệm với chính mình. Người như thế tuyệt đối sẽ không làm cuộc đời của mình đi lệch khỏi quỹ đạo.
Ngay từ mười mấy ngàn năm trước, loài người đã biết tầm quan trọng của việc tự kiểm soát và có thể dùng ý chí để khống chế hành vi của bản thân. Trong những bộ lạc, mối quan hệ giũa người và người vô cùng gắn bó. Họ có thể cùng nhau chia sẻ tài nguyên, cùng hợp tác vì một mục đích. Nhưng cái giá phải trả cho điều đó là cá nhân phải kiểm soát hành động của mình, tôn trọng quy tắc ngầm của tập thể. Ví dụ, hoi phải kiềm chế để không đi chiếm đoạt đồ vật hoặc cướp bạn đời của người khác, bởi vì họ biết khi mình ốm đau hay bị thương vẫn cần có sự giúp đỡ của những người còn lại trong bộ lạc. Nếu như không kiểm soát được hành vi, họ có thể sẽ bị lạnh nhạt hoặc xua đuổi.
Cùng với sự phát triển của lịch sử, xã hội trở nên phức tạp và đa dạng. Lúc này càng đòi hỏi con người vận dụng khả năng tự kiểm soát để có thể thích nhi với môi trường xung quanh, hợp tác mới mọi người, thúc đẩy bản thân tiến bộ và phát triển để đạt được thành công. Một vào người có ý chí mạnh mẽ sẽ luôn kiểm soát được bản thân cả về cảm xúc lẫn hành vi, những người như vậy có mối quan hệ xã hội tốt đẹp, cơ thể khỏe mạnh, thu nhập cao, sự nghiệp xuất chúng. Còn những người không coi trọng khả năng tự kiểm soát, thì cho dù đầu óc tỉnh táo và chỉ số thông minh có cao đi chăng nữa, cũng rất dễ đi sai đường. Vì thế, muốn thành công trước tiên phải bắt đầu từ việc tự kiểm soát bản thân.
Ngọc Thuý dịch
